خابران/ نمایندگان مجلس شورای اسلامی روز گذشته ششم مرداد ماه ۱۴۰۰ با ۱۲۱ رأی موافق، با بررسی طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی طبق اصل ۸۵ قانون اساسی موافقت کردند. براساس اصل ۸۵ قانون اساسی، طرح مذکور در کمیسیون تخصصی بررسی شده و بدون ارجاع به صحن علنی مجلس به شورای نگهبان ارسال و در صورت تائید، به صورت آزمایشی و به مدت ۲ الی ۵ سال اجرایی خواهد شد.
پس از این بود که غالب مردم جامعه علی الخصوص صاحبان کسب و کار های مجازی و فعال در پلتفر های خارجی مانند اینستاگرام در واکنش به تصویب بررسی طرح مذکور توسط مجلس نشینان، این طرح را مخرب و اجرای آن را موجب تضعیف بیش از پیش اقتصاد کشور خواندند.همچنین منتقدان این طرح با رجوع به بند های آن، نتیجه اجرای آن را غیر قابل دفاع برشمردند و معتقدند یکی از موانع بزرگ موفقیت این طرح عدم همکاری پلتفرم های خارجی با ایران به دلایلی چون تعریفات متفاوت از قوانین حاکم بر فضای مجازی و حریم خصوصی در خارج و داخل ایران است که در انتها نتیجه ای جز شکست طرح یا مسدود سازی پلتفرم های خارجی نخواهد داشت.
در این حین بود که بلاگری به نام مهدی شجاری، با انتشار ویدیویی در صفحه اینستاگرام خود به طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی پرداخت و با انتقاد از طراحی ۳۴ بندی آن و تسریع در تصویب و اجرا ی طرح مورد بحث، تبعات سخت اقتصادی پس از اجرای طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی را تشریح کرد و با ذکر نکات فنی از نحوه اجرای طرح، بسیاری از توجهات را به خود جلب کرد.
شجاری پس از انتشار این ویدیو، جهت پرداخت دقیقتر به بند ها و نحوه رسیدگی به این طرح، در پخش زنده اینستاگرام خود(لایو) با عادل طالبی دبیر انجمن صنفی کسب و کار دیجیتال همراه شد که در این گفتگوی زنده نکات جالبی عنوان، و نگرانی ها را از پیش افزون کرد. طالبی با بیان اینکه بررسی و پرداخت به طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی در سکوت خبری و از سال ۹۶ کلید خورده بود افزود: این طرح سرشار از ابهام است و کمیسیون بررسی کننده این طرح عملا بالاتر از قوه مجریه قرار میگیرد. علاوه بر این مشخص نیست چگونه و یا به چه کسی باید در برابر اقدامات و عملکرد خود پاسخگو باشد.وی با حمایت از شبکه ملی اطلاعات و حفاظت از اطلاعات امنیتی داخل کشور تصریح کرد، همانطور که کشوری مانند سوئد از شبکه ملی اطلاعات برخوردار است ما هم باید برای حفاظت از اطلاعات امنیتی و سازمانی خود چنین شبکه ای داشته باشیم اما نگاه امنیتی به تمام فضا و بستر های اینترنتی بسیار مشکل ساز است و آزادی بیان را از بین میبرد.
عادل طالبی دبیر انجمن صنفی کسب و کار دیجیتال پس از طبیعی خواندن استقرار نمایندگان پلتفرم های خارجی در کشورهای دیگر چون اروپا و ترکیه توضیح داد، این حق قانونی کشور هاست که بنا به قوانینی که دارند از پلتفرم های فعال در فضای مجازی درخواست ثبت قانونی دفتر در داخل کشور کنند اما باید یادآور شد طراحان طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی با اشراف به تحریم های وضع شده علیه کشورمان و سخت گیری های قانونی ایران نسبت به ارائه خدمات پلتفرم های خارجی در داخل کشور به وضوح از عدم همکاری آن پلتفرم ها آگاهی دارند و می خواهند به صورت قانونی آنها را مسدود و یا محدود کنند.طالبی افزود:برای مثال حتی اگر برخی از برنامه ها یا وبسایت های اینترنتی خارجی حاضر به ثبت نمایندگی در داخل کشور شوند اما پلتفرمی مثل توئیتر خود نیز دارای قوانین حریم خصوصی است و اگر بنا به هر دلیلی از آن درخواست شود که اطلاعات کاربری شخصی را بدهد و توئیتر نیز با این نوع همکاری مخالفت کند به طور طبیعی مفاد طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی را نقض کرده است و در نتیجه از ادامه فعالیت آن جلوگیری خواهد شد.
طالبی با اشاره به انتقادات صورت گرفته نسبت به چرایی نقد این طرح گفت: برخی بنده را حتی مورد توهین قرار داده اند که مگر طراحان طرح صیانت خودشان عقل ندارند که شما این همه علیه شان موضع گرفتید.من هم در پاسخ گفتم که در جایگاهی نیستم که عقلانیت کسی را زیر سوال ببرم اما شیوه پرداخت،بررسی و تصویب این طرح همانند طرح سد گتوند است که بدون کارشناسی در کوه های نمکی احداث و باعث فجایع محیط زیستی شد.و حالا چنین عقلانیتی تصمیم دارد با ابهامات بسیار، فضای اینترنت را محدود و حتی مسدود کند که با این اقدام کسب و کار های متوسط و کوچک به صورت جدی متضرر خواهند شد.بنده معتقدم نباید با فشار مردم را به سوی بستر داخلی کشاند چراکه این شیوه باعث سلب اعتماد به بستر داخلی میشود و باید با فراهم ساختن شرایط مناسب و خوب برای پیشرفت بستر های داخلی باعث شد که مردم با اختیار خودشان پلتفرم های داخلی را انتخاب کنند.دقیقا همان کاری که کره جنوبی کرد.
طالبی در صحبت های پایانی خود به شدت از اختیارات کمیسیون بررسی کننده طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی انتقاد کرد و گفت: در این طرح ۳۴ بند وجود دارد که در کمال تعجب برخی از این بندها خود نیز مستلزم بررسی کارشناسانه و تبدیل به قانونی مجزا هستند و پرداخت سطحی به آنها و تسریع در اجرای آن شائبه های بسیاری را ایجاد کرده است.
و اما انتقادات دولتی ها و نمایندگان موافق این طرح نسبت به ویدیو منتشر شده در صفحه انستاگرام شجاری تا جایی پیش رفت که سید عباس مرادی، دانش آموخته کارشناسی ارشد هوش مصنوعی دانشگاه تهران، به عنوان یکی از طراحان و مشاوران طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی در گزارشی که از خبرگزاری فارس منتشر شد، از طرح مذکور دفاع کرد و گفت: آنچه که مهدی شجاری گفته است تمام نکات نبوده و قرار نیست پلتفرمی به راحتی که او گفته مسدود یا فیلتر شود و از شجاری درخواست می کنم که یک لایو(پخش زنده اینستاگرام) ترتیب دهد و من را هم دعوت کند تا با همدیگر در مورد ابعاد مختلف این طرح صحبت کنیم.
مهدی شجاری بلاگری که با ۷ میلیون بازدید از ویدیو خود در مورد طرح جنجالی مجلس حالا حسابی معروف شده بود، مرادی را بی پاسخ نگذاشت و با دعوت از سید عباس مرادی و چند تن از فعالان فضای مجازی در لایو اینستاگرام ابعاد تازه ای را از طرح موسوم به صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی روشن ساخت.
مرادی در ادامه دفاعیات خود از طرح مورد بحث گفت: این طرح قرار نیست تا وقتیکه نمونه جایگزین و مناسب در دسترس نباشد، پلتفرمی مانند اینستاگرام را مسدود کند.
مرادی در پاسخ به سوالی مبنی بر مسدود سازی موتور جستجوی گوگل تصریح کرد: گوگل هیچوقت مسدود نخواهد شد چراکه هیچگونه نمونه خارجی و داخلی نمیتواند مانند آن خدمات ارائه دهد.طراح طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی افزود: به تمام پلتفرم های خارجی مانند اینستاگرام،تلگرام، واتساپ و… فرصتی ۴ ماهه داده خواهد شد تا نسبت به ثبت دفتری رسمی در کشور اقدام نمایند و اگر بعد از این مدت اقدام مورد انتظار را انجام ندهند، طبق طرح (در صورتی که تبدیل به قانون شود) بودجه ای در اختیار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار خواهد گرفت تا نسبت به طراحی،ساخت و معرفی جایگزین مناسب پلتفرم خارجی طی ۸ ماه اقدام کند.و اگر این وزارت نتواند از پس این مهم برآید این سیکل همچنان ادامه خواهد یافت تا وقتیکه نمونه جایگزین مناسب طراحی، ساخت و معرفی گردد و پس از آن نیز فرصتی برای کوچ کاربران از بستر خارجی به بستر داخلی اختصاص خواهیم داد و در انتها و طبق قانون پلتفرم خارجی مسدود خواهد شد.
سید عباس مرادی در پاسخ به سوال شجاری مبنی بر اینکه آیا روبینو که بخشی از اپلیکیشن روبیکا است می تواند جایگزین اینستاگرام شود یا خیر گفت: خیر این امکان وجود ندارد چرا که روبیکا چنین توانی را ندارد و نمی تواند پاسخگوی نیاز کاربران باشد.
به هر شکل آنچه که پیداست، درصورت تصویب طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی و تبدیل آن به قانون، با در نظر گرفتن احتمال عدم همکاری پلتفرم های خارجی با سرویس های امنیتی،قضائی،اطلاعاتی و… در کشور جمهوری اسلامی ایران، نتیجه ای جز مسدود سازی این پلتفرم ها حاصل نخواهد شد و باید با محدود سازی فضای اینترنت، تبادل اطلاعات و ارتباط با خارج از مرز های کشور و حتی داخل کشور را با انبوهی از نارضایتی مردمی به فراموشی سپرد.
