خابران/ دکتر مهرداد شریفی رئیس بیمارستان سلامت اهواز طی یادداشتی نوشت: آیا می دانید که طبق آمارهای منتشر شده حدودا ۳۰ درصد افراد جامعه به یکی از اختلالات روانی خفیف تا شدید مبتلا هستند. یکی از این اختلالات، اختلال دوقطبی است، از این اختلال چه می دانید؟!
اختلال دوقطبی (اختلال شیدایی ـ افسردگی ) عبارت است از اختلالی که در آن خلق بیمار دچار نوسانات شدیدی می شود، و ارتباطی بین خلق بیمار و آنچه که واقعاًدر زندگی بیمار رخ می دهد وجود ندار.
سیر بیماری بدین نحو است که به طور یک در میان ولی نامنظم ، یک مدت فرد دچار سرخوشی و فعالیت زیاد بدون توجیه است (شیدایی ) و به دنبال آن دچار افسردگی شدید می شود، و این سیکل به همین منوال ادامه پیدا می کند.
در بین شیدایی و افسردگی ، دوره ای از رفتار طبیعی (ممکن است کوتاه باشد یا حتی چند سال طول بکشد) وجود دارد.
علایم شایع دوره شیدایی در بیماری دو قطبی:
- افزایش انرژی ؛ سرخوردگی و نئشگی در بیمار
- بیمار صبح زودتر از خواب برمی خیزد (در مواردی بیمار ممکن است حتی ۴-۳ روزنخوابد)
- حواس بیمار خیلی زود از یک کار پرت می شود و بسیار بی قرار است (امکان دارد این مسأله باعث کاهش بازده کاری شود). فرد پروژه های جدید را با اشتیاق فراوان آغاز می کند، ولی ندرتاً آنها را به پایان می برد.
- امکان دارد بیمار شروع به ولخرجی کند.
- امکان دارد بیمار شریک های جنسی متعدد اختیار کند.
- بیمر اغلب تحریک پذیر است و دچار حملات عصبانیت می شود.
- صحبت کردن بیمار سریع ، خشن ، و غیرمنطقی می شود.
- امکان دارد بیمار فکر کند که توانایی های خیلی زیادی دارد( خود بزرگ بینی )
- امکان دارد بیمار غذا خوردن را فراموش کند و وزن وی کم و خستگی بر وی عارض شود.
- امکان دارد بیمار به یک باور نادرست و غیرقابل تغییر از اهمیت و بزرگی خود برسد و فکر کند که می تواند کارهای خطرناک انجام دهد.
علایم شایع دوره افسردگی در بیماری دو قطبی:
- امکان دارد بیمار به طور فزاینده ای گوشه نشینی اختیار کند؛ خوابش مختل شود؛ و صبح ها دیر از رختخواب بر خیزد.
- امکان دارد بیمار دراتاقش بماند، و از رو به رو شدن با دنیای بیرون واهمه داشته باشد؛ یا در واقع عزت نفس نداشته باشد.
- غفلت از رسیدگی به خود
- کاهش میل جنسی
- کاهش سرعت صحبت کردن و کند شدن حرکات
- افزایش تصورات در مورد وجود مشکلاتی که واقعاً وجود ندارند.
- نگرانی بیش از حد در مورد بیماریهایی که واقعاً وجود ندارند.
علل مرتبط با بروز بیماری دو قطبی در افراد چیست؟
ناشناخته است. عوامل زیست شناختی ، روانی ، و ارثی همگی ممکن است نقش داشته باشند. امکان دارد استرس زیاد یا مرگ یکی از نزدیکان باعث ظهور ناگهانی شیدایی یا افسردگی شود.
عوامل افزایش دهنده خطر:
به طور کلی سابقه خانوادگی این اختلال می تواند تاثیر بسزایی در ایجاد و افزایش خطر ابتلا به این بیماری باشد.
روش ها و راه های پیشگیری از بیماری دو قطبی چیست؟
هیچ داروی خاصی برای پیشگیری از آن وجود ندارد.
عواقب مورد انتظار:
ممکن است بتوان این اختلال را با درمان دراز مدت که باعث کاهش دفعات و شدت حملات شیدایی و افسردگی می شود، تا حد زیادی کنترل کرد و سلامت فرد را به حد نزدیک به طبیعی رساند. بسیاری از مدیران ، دانشمندان ، و افراد سرشناس دچار این اختلال بوده اند.
عوارض احتمالی:
- عود بیماری ، به خصوص با قطع دارو
- از دست دادن شغل ؛ بروز مشکلات در زندگی مشترک
- عدم رو به بهبود گذاشتن اختلال
- خودکشی
روش ها و راه های درمان بیماری دو قطبی چیست؟(اصول کلی)
- گرفتن شرح حال و انجام معاینه توسط پزشکان (گاهی روانپزشک )
- روان درمانی یا مشاوره همراه با درمان دارویی بهترین نتایج را در بر دارد.
- برای مواردی که علایم شدید هستند، ممکن است لازم باشد بیمار در بیمارستان یا مرکز درمانی بستری شود.
- امکان دار دردهند، از شوک (ECT) استفاده شود.
- رژیم دارویی باید دقیقاً رعایت شود.
- ضمن اینکه باید به طور منظم به پزشک معالج مراجعه شود تا اثربخشی درمان و اثرات جانبی احتمالی مورد بررسی قرار گیرند.
- هیچگاه وقتی احساس کردید حالتان بهتر شده است ، دارو را قطع نکنید. این کار ممکن است باعث عود بیماری شود که شاید به دارو خوب جواب ندهد.
- با کمک مشاوره می توانید روشهای کنار آمدن با این اختلال را فراگیرید. اعضای خانواده باید بتوانند علایم پیش درآمد وقوع حمله را بشناسند و چگونگی کمک به فرد بیمار را فرا بگیرند.
داروهای اثر بخش درمان بیماری دو قطبی کدامند؟
پزشک شما ممکن است لیتیم ، والپروییک اسید، یا کاربامازپین (تگرتول ) تجویز کند. برای علایم شدیدتر ممکن است تجویز یک داروی ضد روان پریشی ضروری باشد.
پس از ابتلا به بیماری دو قطبی چه فعالیت هایی را باید در پیش گرفت؟
فعالیت های روزانه خود را حتی اگر تمایل ندارید، ادامه دهید.
پس از ابتلا به بیماری دو قطبی چه نوع رژیم غذایی را باید در پیش گرفت؟
یک رژیم طبیعی و متعادل داشته باشید، حتی اگر اشتها ندارید. امکان دارد مکمل ویتامین ها و مواد معدنی لازم باشد. پزشکتان ممکن است به شما توصیه کند که از مصرف کافئین پرهیز کنید، زیرا کافئین یک ماده تحریک کننده است.
دکتر مهرداد شریفی رئیس بیمارستان سلامت اهواز در پایان یادداشت خود آورده است: امیدوارم همه اصحاب رسانه، مراکز آموزشی، حوزه بهداشت و درمان، و….. رسالت های انسانی،، اخلاقی و اداری خود را در زمینه آگاهی بخشی، آحاد جامعه بکار بگیرند تا با ارتقا سواد سلامت، بتوانیم از بالاترین نعمت الهی یعنی سلامتی مردم امانتداری کنیم،
زیرا آموزش باعـث تغییر رفتار و نگرش می گردد، یعنی با آموزش می توان رفتارهای پرخطر و غلط را حذف، و رفتارهای صحیح را جایگزین کرد.
