خابران/ واژه “تسلیت” در فرهنگ لغت به معنای دلداری دادن و رهایی بخشیدن از اندوه است. وقتی خانواده‌ای به حکم تقدیر الهی عزیزی را از دست می‌دهد، دچار تالمات روحی شدیدی می‌شود و یکباره غمی جانکاه بر جان و روان آنها مستولی می شود. در این شرایط سخت، اقوام و دوستان بر حسب وظیفه انسانی خود با حضور در کنار مصیبت زدگان سعی می کنند تسلای خاطر آنان را فراهم کنند و از بار روانی مصیبت بکاهند.
این حضور تسلی بخش با اینکه ماهیتی انسانی و اخلاقی دارد اما نیک می دانیم که از مسیر اصلی و اسلامی خود منحرف شده و اینک هزینه برگزاری مراسم ترحیم برای صاحبان عزا، تبدیل به مصیبتی بر مصیبت شده است. مسلما شکل موجود بر خلاف اصول اخلاقی و آموزه‌های دینی است. امام صادق علیه السلام درباره شیوه صحیح تسلیت و تعزیت می فرمایند:
تسلیت دادن [به خانواده متوفی] باید بعد از دفن مرده انجام شود و مقدار تسلیت آن است که در مجلس حاضر شوی تا صاحب عزا تو را ببیند.
(وسایل الشیعه، ج ۳، ص ۲۱۶، ح ۳۴۴۸)
همچنین در جای دیگر می فرمایند:
غذا خوردن نزد مصیبت‌زدگان و با خرج آنان از رفتار جاهلیت است و سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرستادن غذا برای مصیبت زدگان است.
(من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۱۸۲)
همانطور که شاهدیم امروزه کشور با مشکلات طاقت‌فرسای اقتصادی مواجه است و آحاد جامعه در تامین نیازهای اولیه خود نیز ناتوان هستند. در این چنین شرایطی، اطعام پرهزینه مجالس ترحیم در مناطق عشایری به معضلی لاینحل تبدیل شده است. به قطع یقین بیشترین فشار متوجه خانواده‌های بی بضاعت و حتی طبقه متوسط است که ناچارند برای حفظ آبروی اجتماعی خود به هر شکل ممکن مجلس ترحیمی شایسته ترتیب دهند تا از گزند شماتت و ملامت مردم محفوظ بمانند.
نقطه غم انگیز ماجرا این است که تقریباً همگان- فقیر و غنی- بر حذف اطعام عمومی از مراسم، اتفاق نظر دارند اما به همان دلیلی که در سطور فوق اشاره شد، ناگزیر به اجرای سنت رایج هستند.
روشن و مبرهن است که گره این کار تنها به دست شیوخ محترم طوایف گشوده می شود. شیوخ طوایف با استفاده از احترام و قدرت نفوذ معنوی خود، قادرند با درایت و تدبیر این رویه غلط را اصلاح کنند و مجالس ختم را به معنای حقیقی آن؛ یعنی، اجتماعی برای همدردی و ارامش بخشیدن مبدل کنند. در این ارتباط خوشبختانه در برخی مناطق خوزستان از سوی سادات و بزرگان عشایر گام های مثبت و درخورتحسینی برداشته شده است که امیدواریم این اقدامات روندی رو به رشد داشته باشد و روزی شاهد اصلاح این سنت حسنه و انسانی باشیم تا باری سنگین از دوش مردم برداشته شود.ان شاالله.
